Адильбеков Ж.Ш., Балджи Ю.А., Мустафина Р.Х., Жузжасарова Г.Е.
Мақалада ластану дәрежесін зерттеу бойынша Солтүстік және Орталық Қазақстанның (Ақмола және Қарағанды облысы) жекелеген су қоймаларындағы балықтардың ауыр металл тұздарымен (Cd, Pb, Hg, As) және радионуклидтермен (цезий 137, стронций 90) зерттеу нәтижелері келтірілген. Ақмола облысындағы су қоймаларының балықтарында зерттегенде қорғасын мен мышьяк кездесетіні, кадмий мен сынап тек төрт су қоймасының балықтарында (40% жағдайда) болатыны анықталды. Бұл ретте кадмийдің 0,085±0,0001 мг/кг дейін, ең көп жинақталуы Айдабул көлінен (Зеренді ауданы), Балықтыкөл көлінен (Шортанды ауданы) сынаптан 0,22±0,001 мг/кг дейін, Баратай көлінен (Зеренді ауданы) қорғасынның 0,075±0,0018 мг/кг дейін және мышьяктан 0,043±дейін Айдабул көлінен (Зеренді ауданы) 0,002 мг/кг анықталды.
Қарағанды облысының су қоймаларындағы балықтарда қорғасын, мышьяк және кадмий мөлшері барлық зерттелетін үлгілерде байқалды, сынап тек екі су қоймаларында табылған жоқ. Ең жоғары концентрациядағы кадмий мөлшері 0,113±0,001 мг/кг-ға дейін Бата көлінің балықтарында, Ертіс-Қарағанды каналынан балықтарда қорғасын 0,081±0,0012 мг/кг-ға дейін, Интұмак су қоймасынан балықтарда мышьяк 0,0488±0,0012 мг/кг-ға дейін (Бұқар Жырау ауданынан барлық су айдындары), сынапта ең жоғары мөлшері Балқаш көлінен шыққан балықтарда 0,009±0,001 мг / кг анықталды.
Ақмола облысында радионуклидтердің қалдық мөлшерінің жинақталуы зерттелген барлық су қоймаларының балықтарында байқалды, Қарағанды облысында балық көп жағдайда радионуклидтерден бос болды.
Түйінді сөздер: балық, қауіпсіздік, ластану, улы элементтер, радионуклидтер.
Мақаланың толық нұсқасы: https://ojs.ksu.edu.kz/index.php/3i/article/view/1278/634
Дәйексөз келтіру үшін: Адильбеков Ж.Ш., Балджи Ю.А., Мустафина Р.Х., Жузжасарова Г.Е. Санитарно-экологическая оценка безопасности рыбы из водоемов северного и центрального Казахстана. 3i: intellect, idea, innovation - интеллект, идея, инновация. – No 1 (2025). – P. 13-23. ISSN 2226-6070. https://doi.org/10.52269/22266070_2025_1_13
